Ülkemiz maden çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir; çünkü genel itibari ile genç oluşumlu bir ülkedir. Maden yönünden en zengin bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesi -> Yukarı Fırat Bölümü -> Elazığı İli -> Maden İlçesi’dir. Bunun sebebi volkanik alanların burada yaygın olmasıdır. Ülkemizde madenlerin aranarak tespit edilmesi Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) tarafından yapılmaktadır. Madenin işletilmesi ve sermaye desteği ise Etibank tarafından ya da özel sektör tarafından karşılanır.
Rezerv: Maden yatağındaki tahmini mineral miktarıdır.
Cevher: Mineralin taş ve toprakla karışık durumuna denir.
Tenör: Cevher içindeki saf metal oranına denir.
Bir madenin işletilebilmesi için;
- Madenin rezervi yani maden yatağındaki tahmini mineral miktarı bol olmalıdır.
- Tenörü, yani cevher içindeki saf maden oranı yüksek olmalıdır.
- Sermaye ve kredi imkânları olmalı.
- Çıkarım maliyeti az olmalıdır.
- İşletilmeye sürekli açık olmalıdır.
- Teknoloji ve teknik donanım yeterli olmalıdır.
- Yeryüzüne ve anayollara yakın olmalıdır.
- Madenin kullanım alanı geniş olmalıdır.
- Pazarlama olanakları fazla olmalıdır.
- Taşıma maliyeti az olmalıdır.
Demir
Demir:
Ağır sanayınin ham maddesidir. Her çeşit makine, alet, bina, köprü, demiryolu, tünel yapımı gibi birçok alanda kullanılır. Türkiye’deki rezervin %70 i Sivas’ta bulunur. Bu nedenle 1. sırada Doğu Anadolu Bölgesi gelir. Türkiye, dünyada 8. sıradadır. Ülkemizde 850 adet demir cevheri yatağı bulunur.
Çıkarıldığı Yerler:
Divriği (Sivas) , Hekimhan, Hasan Çelebi (Malatya), Eymir, Edremit (Balıkesir), Torbalı (İzmir), K.MAraş, Adana, Hatay, Kayseri’de çıkarılır.
İşlendiği Yerler:
Zonguldak-Ereğli (Erdemir), Karabük (Kardemir), İskenderun (İşdemir), Kırıkkale, Sivas, İzmir’de işlenir.
Bakır
Bakır:
Kullanım alanı geniştir. Elektrik ve elektronik sanayinin ham maddesidir. Anadolu, bakır yatakları bakımından çok zengindir. 1.sırada Karadeniz Bölgesi gelir. Türkiye, dünyada 7. sıradadır.
Çıkarıldığı Yerler:
Ergani (D.Bakır), Murgul (Artvin),Küre (Kastamonu), Çayeli(Rize), Pötürge (Malatya), Maden(Elazığ)’da çıkarılır.
İşlendiği Yerler:
Samsun Karadeniz Bakır İşletmeleri, Murgul (Artvin), Maden (Elazığ), Ergani(D. Bakır)’de işlenir.
Bor
Bor:
Ülkemizde bor minerali ve tuzları III. Zaman’ın son döneminde oluşmuştur. Kullanım alanı çok geniştir: Savunma ve uzay sanayinde kullanılan bor, uzay araçları ve jet yakıtlarında katkı maddesi olarak da yararlanılır. Asma köprü, uçak kanatları, pervaneler gibi bazı parçaların yapımında ayrıca porselen, fayans, emaye, cam yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı Yerler:
Susurluk ve Bigadiç (Balıkesir), Emet(Kütahya), Seyitgazi (Eskişehir)’de çıkarılır.
İşlendiği Yerler:
Bandırma’da ve Kırka’daki boraksit fabrikasında işlenerek, boraks ve boraksit haline dönüşür.
Boksit
Boksit:
Alüminyumun hammaddesi olan boksit uçak parçaları, otomobil, ev eşyası, elektrik malzemesi yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı Yerler:
Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya), İslahiye (Gazi Antep), Milas (Muğla)’da çıkarılır.
İşlendiği Yerler:
Boksit madenlerinin işlendiği Seydişehir’de bir alüminyum fabrikası vardır.
Kurşun
Kurşun-Çinko:
Daha çok çinko ya da gümüş ile birlikte karışık olarak bulunan kurşun; kimya, elektrik, askeri malzeme yapımında ve metalurji sanayinde kullanılır. En fazla Doğu Anadolu Bölgesi’nden çıkarılır. Ham madde olarak ihraç edilir. İhracatta birinci sıradadır.
Çıkarıldığı Yerler:
%96 sı Keban’dan (Elazığ), Çayeli (Rize), Tirebolu (Giresun), Yahyalı (Kayseri)’da çıkarılır. Yahyalı (Kayseri)’da çıkarılır.
Krom
Krom:
Metalurji sanayinde kullanılan krom, demirin sertleştirilmesinde ve paslanmaz çelik üretiminde, ağır iş makineleri, tank, top gibi zırhlı araçların yapımında kullanılır. Ülkemizin ihraç ettiği en önemli madenlerdendir. Ham madde olarak ihraç edilir.
Çıkarıldığı Yerler:
En fazla Doğu Anadolu Bölgesi’nden çıkarılır, Guleman-Palu (Elâzığ), Dağardı (Kütahya), Fethiye-Köyceğiz-Dalaman Havzası (Muğla), Kütahya- Bursa arası, Eskişehir yakınları, Aladağ-Pozantı (Adana), Mersin, Kopdağı çevresi(Erzurum), İskenderun-lslahiye-K.Maraş arasındaki bölge, önemli krom yataklarımızdır.
İşlendiği Yerler:
Antalya ve Elazığ Ferro Krom tesislerinde işlenir.
Nikel
Nikel:
Manyetik madde olarak da bilinen nikel, daha çok kaplamacılıkta kullanılır.
Çıkarıldığı Yerler:
Ülkemizde 10 kadar nikel madeni yatağı vardır. Çaldağ (Turgutlu, Manisa) Yalnızca Çaldağ’daki nikel rezervi 50 milyon tondur. Yunusemre (Eskişehir), Muratdağı (Kütahya), Güneş (Divriği, Sivas), Pancarlı (Tatvan) da önemli nikel yataklarındandır.
