Neden maddeleri bir sıvı içerisine bıraktığımızda kimisi yüzerken kimisi batar hiç düşündünüz mü? Mesela suda kocaman bir gemi batmadan yüzebilir de ufacık bir vida neden batar? İşte bu soruların cevabı bu yazımızda gizli.
Bu cismi sıvıya bıraktığımızda cisim yüzer durumdadır. O halde cismin aşağı yönlü ağırlığına rağmen onu yüzdüren bir kuvvet olmalıdır. Bu kuvvet nedir önce onu tanıyıp anlayalım.
Sıvıya bırakılan bir cisme sıvı tarafından her yönde ve farklı büyüklükte sıvı basınç kuvveti uygulanır. Bu kuvvetlerin bileşkesi sıvıların kaldırma kuvvetini oluşturur.
Şöyle ki;
Sağdaki kuvvetler, soldaki kuvvetlere eşittir. Dolayısıyla cisme sağ-sol doğrultusunda etki eden kuvvetlerin bileşkesi 0(Sıfır) olur yani Fnet=0’dır.
Yukarıdaki kuvvetler ise aşağıdaki kuvvetlerden daha küçüktür. Çünkü yukarıdaki derinlik aşağıdaki derinlikten daha azdır. Dolayısıyla yukarı-aşağı doğrultusundaki kuvvetlerin bileşkesi 0 olmaz, sıfırdan büyük bir değer olur. Yukarıdaki kuvvetler daha büyük olduğundan cisme etki eden net kuvvet, Fnet yukarı yönlüdür ve sıfırdan büyük bir değerdir.
Sonuç olarak yukarı-aşağı ve sağ-sol doğrultulu tüm bu kuvveterin bileşkesi yukarı yönlü kaldırma kuvvetini oluşturur. Kladırma kuvvetini ilk keşfeden bilim adamı Archimedes‘tir.
Kaldırma Kuvvetinin Hesaplanması
Bir cismi sıvı içerisine bıraktığımızda cismin ağırlığının bir miktar azaldığını görürüz. Bu azalmış olarak gördüğümüz değer, cismin sıvıda ölçülen ağırlığıdır. Cismin havadaki ağırlığına göre sıvı içindeki ağırlığında azalma olmasının nedeni ise kaldırma kuvvetidir. Sıvı cisme yukarı yönlü kaldırma kuvveti uyguladığı için aşağı yönlü ağırlık kuvvetinin değerinde bir azalma oluşturur.
Yukarıdaki örnekte;
Şekil A’da Cismin havadaki ağırlığı=80N
Şekil B’de Cismin sıvıdaki ağırlığı=50N
Bu ikisi arasındaki fark kaldırma kuvveti (Fk)’ni verir.
Kaldırma kuvvetini Fk=80-50=30N olarak buluruz.