Mutasyon
DNA’da genetik şifrenin, yani genin yapısının değişmesiyle canlıda meydana gelen kalıtsal değişikliklere mutasyon denir.
* Deri, kas, karaciğer, gibi vücut hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar vücut kromozomlarında görülür. Bu nedenle ancak eşeysiz üreme görülen canlılarda nesilden nesile aktarılabilir.
* Yumurta ve sperm gibi üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar eşey kromozomlarında görülür. Bu nedenle nesilden nesile aktarılır, yani kalıtsaldır.
Mutasyonun Nedenleri
1-) X ışınları
2-) Radyasyon
3-) Ultraviyole ışınlar
4-) Çok yüksek sıcaklık
5-) Bazı ilaç ve kimyasal maddeler
Örnekler:
– Van kedisinin gözlerinin birinin mavi diğerinin yeşil olması
– Renk körlüğü
– Orak hücreli anemi
– Albinoluk
– Hemofili
– Çok parmaklık
– Tohumu bol, daha iri, lezzetli sebze ve meyve oluşumu
– Tavuk ve kuzularda kısa bacaklılık
– Keçilerde 4 boynuzluluk
Modifikasyon
Çevre şartlarının etkisi ile canlıda meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir. Modifikasyonda sadece genin işleyişi değişir; gen yapısı değişmez.
Modifikasyonun Nedenleri
1-) Beslenme
2-) Işık
3-) Sıcaklık
4-) PH değişimleri
Örnekler:
– Çuha çiçeği; 15-25 derece arasında kırmızı renkte, 25- 35 derece arasında beyaz renkte açar.
– Arılar; arı sütüyle beslenirse kraliçe arı olur. Arı bal özüyle beslenirse işçi arı olur.
– Himalaya tavşanının beyaz renkli tüylerinin tıraşlanıp buz torbası takılması sonucunda siyah tüyler çıkar. Siyah renkli kısımlar tıraşlanıp yün sarılıp sıcak tutulursa beyaz tüy çıkar.
– Sirke sineklerinin farklı sıcaklıkta kanatlarının düz veya kıvrık olması.
-Ortanca bitkisinin çiçekleri toprağın pH derecesi yüksekse pembe renkli, pH derecesi düşükse mavi renkli olarak açacaktır.
– Işıklı ortamda çimlenen bitki yeşil yapraklı, ışıksız ortamda çimlenen bitkinin sarı yapraklı fideleri gelişir.
– Tek yumurta ikizi kardeşler farklı miktarda beslendiklerinde ağırlıkları farklı olur.
– Vücut geliştirmeyle kas oluşumu.
– Güneşte bronzlaşma ile tenin esmerleşmesi.
Fen Bilgisi Öğretmeni: Seda Bahçeci
