Mevsimlerin Oluşumu

Dünya’nın Şekli ve Hareketleri

Geoid Nedir: Dünyamız aslında tam bir küre şeklinde olmayıp ekvatordan şişkin, kutuplardan basık bir şekle sahiptir. Dünya’nın kendine özgü bu şekline Geoid denir.

Dünya’nın günlük (eksen) hareketi ve yıllık hareketi olmak üzere iki çeşit hareketi vardır.

1- Dünya’nın Günlük Hareketi ve Sonuçları

Dünya kendi ekseni etrafında döner. Dünya, Kuzey ve Güney Kutup Noktaları ve yerin merkezinden geçtiği varsayılan dönme ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönerek günlük hareketini yapar. Dünya kendi ekseni etrafındaki bir turunu 24 saatte tamamlar. Bunun sonucunda 1 gün (24 saat) ve gece-gündüz oluşur.

Günlük Hareketin Sonuçları

Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi ile gece-gündüz meydana gelir.
Güneş ışınlarının geliş açısı gün içinde değişir.
Gece gündüz arasındaki sıcaklık farkı (Günlük sıcaklık farkları) oluşur ve bu durum Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesinden kaynaklanmaktadır. Güneş ışığı alan tarafın sıcaklığı gündüz saatlerinde artarken, gece saatlerinde Güneş ışığı almayan taraf soğumaktadır.
Günlük basınç farkları oluşur.
Günlük basınç farkları oluştuğu için rüzgarlar oluşur.
Güneş ışınları farklı açılarla geldiği için gün içinde gölge boyları ve yönü değişir.
Yerel saat farkları meydana gelir.

Yerel Saat: Dünya, ekseni etrafında batıdan doğuya döndüğü için Güneş doğuda erken doğar ve batar, batıda geç doğar ve batar. Bu nedenle bulunulan konumlara bağlı olarak yerel saatler ortaya çıkar.

2- Dünya’nın Yıllık (Güneş Etrafındaki) Hareketi ve Sonuçları

Dünya kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş’in etrafında dolanır. Dünya’nın Güneş’in çevresinde elips bir yörüngede 365 gün 6 saatte yaptığı dolanım hareketine yıllık hareket denir.

Dünya’nın Güneş etrafında dolanması sonucu 1 yıl oluşur. Çünkü Dünya’nın Güneş etrafındaki turu 365 gün 6 saat sürer. Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi ise elips şeklindedir.

** Dünya’nın Güneş etrafında dolanması mevsimlerin oluşumunda da etkilidir.

Yörünge: Gök cisimlerinin başka bir gök cismi etrafında dolanırken izlediği yola denir.

Yörüngenin oluşturduğu düzleme ise yörünge düzlemi ya da dolanma düzlemi denir.

Dünya’nın Ekseninin Eğik Olması (Eksen Eğikliği)

Dünya’nın Güneş etrafındaki Dönme Ekseni ile Yörünge Ekseni arasında 23° 27′ (Yaklaşık 23.5°)’lik açı vardır.
Dünya’nın Ekvator Düzlemi ve Dolanma Düzlemi arasında da 23° 27′ (Yaklaşık 23.5°)’lik açı vardır.

Dünya, Güneş’in etrafında dönerken bu eğiklikten dolayı, Kuzey ve Güney Yarım Küre farklı zamanlarda farklı ışık almaktadır. Fazla ışık alan yarım küre sıcak olduğundan yaz, az ışık alan yarım küre soğuk olduğundan kış mevsimini yaşar. Bu nedenle Dünya’nın Güneş etrafında dolanması ve eksen eğikliği sonucunda mevsimler oluşur.

Eksen eğikliği olmasaydı;

** Dünya’nın ekseni 23° 27′ eğik olmasaydı (yani dönme eksenin, yörünge düzlemine dik olsaydı) bu durumda Dünya üzerinde farklı mevsimler yaşanmayacaktı.

Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareketin Sonuçları

1– Mevsimler meydana gelir.
2– Aynı zaman diliminde Dünya’nın kuzey ve güney yarım küresinde farklı mevsimler yaşanır.

3– Yıl boyunca sıcaklık değişimleri meydana gelir. Bu nedenle yıllık sıcaklık farkları meydan gelir.
4– Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca değişim gösterir, uzayıp kısalır.

Gün Dönümü Tarihleri

21 Haziran: Bu tarihte Kuzey Yarım Küre’de en uzun gündüz. en kısa gece yaşanır. (Yaz gün dönümü)

Güney Yarım Küre’de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır. (Kış gün dönümü)

21 Aralık: Bu tarihte Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece. en kısa gündüz yaşanır. (Kış gün dönümü)

Güney Yarım Küre’de en kısa gece, en uzun gündüz yaşanır. (Yaz gün dönümü)

Ekinoks Tarihleri

21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde Dünya’nın her yerinde 12 saat gündüz, 12 saat gece yaşanır.

5– Güneş ışınlarının Dünya üzerine geliş açıları değişim gösterir. Güneş ışınlarının dik geldiği yerler, dönenceler arasında yer değiştirir.

Güneş ışınları,
– 21 Haziranda Kuzey Yarım Küre’ye dik gelir.
– 21 Aralıkta Güney Yarım Küre’ye dik gelir.
– 21 Mart ve 23 Eylülde ekvatora dik gelir.