Tek hücreli canlılardan çok hücreli canlılara kadar bütün canlılarda hücre bölünmesi görülür. Belirli bir büyüklüğe ve olgunluğa ulaşan bir hücreden yeni hücreler oluşmasına hücre bölünmesi denir.
Hücre Bölünmesinin Nedenleri
1. Hücredeki hacim artışının yüzey artışına oranla daha fazla olması
2. Hücre zarının madde alış verişini yeterli yapamaması
3. Çekirdeğin hücreyi yönetmekte zorlanması (Sitoplazma/Çekirdek oranının değişmesi)
4. Çekirdeğin bölünme emrini vermesi
5. Hipofiz bezinin salgıladığı hormonlar
6. Kanserojen maddeler
Yavru bir hücreden yeni bir hücrenin oluşması için geçen evrelere hücrenin hayat evresi denir. Bir hücrenin hayat evresi, hazırlık evresi ve bölünme evresi olarak 2 evrede gerçekleşir.
1. Hazırlık Evresi (İnterfaz)
2. Bölünme Evresi
a) Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez)
– Profaz
– Metafaz
– Anafaz
– Telofaz
b) Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez)
*** Canlılarda mitoz ve mayoz bölünme olmak üzere 2 çeşit hücre bölünmesi vardır. (Mitoz ve Mayoz Bölünme ileriki konularda detaylı olarak anlatılacaktır.)
Mitoz ve mayoz bölünme arasındaki farklar için tıklayınız.
Kromozom Sayısına Göre Hücreler
a)Haploid (Monoploit) Hücre: n kromozomludur. Yani hücrede her karakter (göz rengi, saç rengi, kan grubu gibi) ile ilgili birer gen bulunmasıdır. (Bu hücrelerde her karakterle ilgili bir harf yazılır.)
b) Diploid Hücre: 2n kromozomludur. Yani bir hücrede her karakter ile ilgili biri anneden biri babadan gelen iki gen bulunur. Bu özelliklerden hangisi baskında–sa onun belirlediği özellik dışa yansır.
Örnek: Bu hücrelerde her karakterle ilgili iki harf yazılır. AA, aa, Bb, Cc, cc gibi
c) Poliploid Hücre: 3n, 4n gibi hücrelerdir. Örneğin; bitkilerdeki endosperm (besi doku) 3n kromozomludur.
Vücuttaki hücreler görevlerine göre ayrılırlar.
1. Vücut Hücresi: Diploittir (2n). Örnek: Karaciğer, mide, böbrek hücresi gibi. Yalnız mitoz bölünme geçirir.
2. Eşey Ana Hücresi: Diploittir (2n). Örnek: Sperm ve yumurta ana hücreleri. Hem mitoz hem de mayoz bölünme geçirebilir.
3. Eşey Hücresi (Gamet): Haploittir (n). Örnek: Sperm, yumurta, gametofit (sporla üremede) gibi
