Evrende bir arada bulunan maddeler sürekli bir etkileşim içerisindedirler. Kuvvet, sıcaklık, basınç ve radyasyon gibi ortam koşullarını oluşturan ögeler maddelerin değişime uğramasına sebep olurlar. Maddeler üzerinde oluşan değişmeleri fiziksel ve kimyasal değişmeler olarak ele alacağız:
Fiziksel Değişim
Maddelerin dışarıdan görülen ve ölçülen fiziksel özelliklerinde meydana gelen değişmelere fiziksel değişimler denir. Fiziksel değişime uğrayan madde, yapısı değişmediği için tekrar eski haline dönebilir. Çünkü, fiziksel değişmelerde maddeler tanecik yapılarını değiştirmediklerinden başka maddelere dönüşmüş olmazlar. Erime, donma, buharlaşma, yoğuşma gibi hal değişim olayları ve yırtılma, kırılma, parçalanma, çözünme gibi olaylar fiziksel değişime neden olurlar.
Örnek:
– Suyun donması,
– Demirin erimesi,
– Kağıdın yırtılması,
– Camın kırılması,
– Tuzun suda çözülmesi…
Örneğin; suyun hal değişimini ele alalım. Buzdolabında dondurarak elde ettiğimiz buz katı haldedir. Buzu eriterek yeniden sıvı haldeki suya dönüştürebiliriz. Bu suyu ısıtarak da su buharına dönüştürmek mümkündür. Katı haldeyken de, sıvı haldeyken de, gaz haldeyken de su yine aynı maddedir ve üç halde de formülü H2O’dur. Bu türden fiziksel değişmelerde maddenin sadece dıştan gözlenen fiziksel özellikleri değişikliğe uğrar. Madde başka bir maddeye dönüşmeden aynen kalır. Bu nedenle fiziksel değişmelerde maddenin tanecik yapısı değişmez.
Kimyasal Değişim
Maddenin tanecik yapısında değişikliğe neden olan değişimlere kimyasal değişim denir. Kimyasal değişime uğrayan bir maddenin atom ve molekül yapısında tamamen farklılaşma meydana gelir. Bu nedenle yeni maddeler ortaya çıkar. Yanma, mayalanma, pişme gibi olaylar kimyasal değişimlere neden olurlar.
Örnek:
– Kağıdın yanması
– Ekmeğin pişmesi
– Sütten peynir elde edilmesi
– Sebzelerden turşu yapılması
– Bitkilerin fotosentez yapması
– Canlıların solunum yapması
Örneğin; odunun yanması olayını ele alalım. Odunun yanmasıyla ortaya kül ve duman çıkar. Bu olayda maddenin tanecik yapısı tamamen kimliğini değiştirir ve farklı iki maddeye dönüşür.
Fen Bilgisi Öğretmeni: Seda Bahçeci
