Elektriklenme Çeşitleri

Daha önce Elektrik Yükleri ve Elektriklenme konusuna giriş yapmış ve yüklü cisimlerden bahsetmiştik. Dilerseniz bu yazımıza tıklayarak detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Bu yazımızda “Elektriklenme Çeşitleri”ne değineceğiz.

Elektriklenme Çeşitleri

Öncelikle elektriklenme olayı ile ilgili şu bilgilere dikkat etmekte fayda var:

* Elektriklenme olayı sadece elektron hareketi ile mümkün olur. Çünkü proton, çekirdek içerisindeki hareketsiz atom altı parçacıklardır.

* Tüm elektriklenme çeşitlerinde toplam yük her zaman korunur.

1. Sürtünme ile Elektriklenme

Cisimler birbirine sürtündüğünde elektrik yüküyle yüklenebilirler. Birbirlerine sürtünen iki cisimden biri elektron kaybederek pozitif (+) yük ile yüklenirken diğeri de elektron kazanarak negatif (-) yük ile yüklenir.

Örnek: Tarağı saça veya elbiselere sürttüğümüzde kağıt parçalarını çekmesi

Örnek: Ebonit bir çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde;

Ebonit çubuk (-),

Yün kumaş (+) ile yüklenir.

Örnek: Cam bir çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde;

Cam çubuk (+),

İpek kumaş (-) ile yüklenir.

Bu bilgiyi kolay bir şekilde aklınızda şöyle tutabilirsiniz:

Sürtünme ile Elektriklenmenin Özellikleri

a) Yalıtkan cisimler arasında gerçekleşir.

b) Toplam yük miktarı değişmez.

c) Kazanılan ve kaybedilen elektron sayıları birbirine eşittir. Cisimlerden biri pozitif yükle, diğeri negatif yükle yüklenir.

d) Cisimlerin yük miktarları eşit olur.

NOT: Metaller iletken oldukları için üzerlerinde elektrik yüklerini biriktirmez. Bu nedenle metaller sürtünme ile elektriklenmez.

2. Etki (Tesir) ile Elektriklenme

İletken bir cismin yüklü bir cisim yardımıyla, dokunmadan veya sürtünmeden elektrikle yüklenmesidir.

Not: (+) yüklü çubuk uzaklaştıktan sonra X ve Y birbirinden ayrılırsa; X ve Y cisimleri en baştaki nötr hallerine geri dönerler.

Başlangıçta nötr olan 3 adet cismin etki ile elektriklenmesi aşağıdaki gibi olmaktadır.

(Resmin üzerine tıklayarak yakından inceleyebilirsiniz.)

3. Dokunma (Temas) ile Elektriklenme

Yüklü bir cisim nötr bir cisme dokundurulduğunda nötr cismin de kendisiyle aynı cins elektrikle yüklenmesini sağlar. Bu şekilde elektriklenmeye dokunma ile elektriklenme denir.

Birbirine dokundurulan iletken cisimler toplam yüklerini büyüklükleri oranında paylaşırlar. Cisimler arasındaki yük geçişi yük dengesi sağlanıncaya kadar devam eder.

Özdeş cisimler birbirlerine dokundurulduğunda yük geçişi aşağıdaki gibi olur.

Dokunma ile Elektriklenmenin Özellikleri

a) Toplam yük miktarı değişmez.

b) Kazanılan ve kaybedilen elektron sayıları eşittir.

c) Dokunma ile elektriklenme sonrasında cisimlerden birinin pozitif diğerinin negatif yüklü olma ihtimali yoktur. Ya da biri nötr diğeri yüklü olamaz. Yüklü ise ikisi de aynı cins yükle yüklüdür; nötrlerse ikisi de nötrdür.

d) Cisimlerin son yük miktarları büyüklükleri ile doğru orantılıdır.

Örnek: