Bütün canlılar hayatlarını devam ettirebilmek için beslenirler. Alınan besin maddeleri büyüme, gelişme; organların çalışması ve enerji üretiminde kullanılır. Canlılar beslenme şekillerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

Beslenme Şekillerine Göre Canlılar

Besin Zinciri

Ekosistemde yer alan canlıların ardı ardına birbirini tüketmelerine göre sıralanarak oluşturduğu bütünlüğe besin zinciri denir. Bu şekilde enerji ve madde atarımı olur. Birden fazla besin zinciri ilişkisi besin ağı ile açıklanır.

Örnek:

Aşağıdaki tabloda bazı besin zinciri örnekleri verilmiştir.

Besin Piramidi

Üreticiler

Klorofili olan canlılardır. Güneş ışığını kullanarak inorganik maddelerden (CO2 ve H2O’dan), organik maddeler (Glikoz-Besin) üretirler. Buna fotosentez denir.

Tüketiciler

İhtiyaç duydukları besini kendileri üretemeyen, dışarıdan hazır alan canlılardır.

1. Dereceden Tüketiciler: Üreticilerle beslenen otçullardır.

Örnek: İnek, keçi, tavşan, geyik

2. Dereceden Tüketiciler: Otçullarla beslenen etçillerdir.

Örnek: Aslan, tilki, kurt, kartal

3. Dereceden Tüketiciler: Hem etçil hem otçul canlılardır.

Örnek: Ayı, tavuk, insan, fare

Ayrıştırıcılar (Saprofitler)

Bazı bakteriler ve bazı mantarlar besin piramidinin her basamağında bulunabilirler. Salgıladıkları enzimlerle hücre dışı sindirimle çürümeye neden olarak organik molekülleri inorganik moleküllere dönüştürürler. Canlı ve ölü artıklarını ayrıştırırlar.

Besin piramidinde aşağıdan yukarıya doğru gidildikçe;

– Canlı sayısı azalır.

– Biyokütle (canlıların toplam ağırlığı) azalır.

– Vücut büyüklüğü artar.

– Besin miktarı azalır.

– Canlı vücudunda biriken zehirli maddelerin (DDT, siyanür vb.) miktarı artar.

NOT: Doğada bütün canlıların enerji kaynağı Güneş’tir. Bitkiler Güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürürler. Bu enerjinin %90’ı alt basamakta kalırken %10’u bir sonraki basamağa aktarılır. Buna %10 Yasası denir.

Enerjinin %90’ının alt basamakta kalmasının nedenleri şunlardır:

– Enerjinin bir kısmının metabolizmada kullanılması

– Enerjinin bir kısmının ısıya dönüşmesi

– Enerjinin bir kısmının atıkların yapısında kalması

Konunun devamı için Enerji Dönüşümleri: Fotosentez başlıklı yazımıza tıklayın.

Konunun devamı için Enerji Dönüşümleri: Solunum başlıklı yazımıza tıklayın.