Aksaray, 1080 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Kutalmışoğlu Süleyman’ın eline geçmiş ve 1470 yıllarındaki Osmanlı hakimiyetine kadar İlhanlı, Danişmentli, Karamanoğulları egemenliğinde kalmıştır. 1470 yıllarında Aksaray’ı ele geçiren İshak Paşa tarafından Osmanlı hakimiyetine alınmıştır.

Aksaray ilimiz tarihi boyunca çok önemli yazarlar, şairler, tarihçiler, siyasetciler, halk ozanları, Osmanlı devlet adamları ve Genç osman gibi kahramanlar yetiştirmiştir.

Alaeddin Ali: Aksaraylı Şeyh ve Yazardır. Muhiddin Arabî’nin ‘Anka’yı-ı Magrib’ine’ şerh yazmıştır. 1533 yılında vefat etmiştir.
Ali Ekecik: Şair Ali Ekecik, 19 Eylül 1959 yılında Aksaray’da doğdu. Şairin eserleri: Şiir: Filiz Süren İlahiler (1996), Göçüyor Kalbim (1999).
Ali Rıza Alaboyun: Siyasetçi.
Arif Delen: Halk Ozanı.
Aşık Murat Coşkun: Halk Ozanı.
Cemal Halveti (Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, divan şairi ve müfessir)
Cemaleddin Muhammed (Osmanlı evliya ve ulemasının büyüklerindendir)
Cemaleddini Aksarayi :Murat Hüdavendigar döneminde yaşamış hadis, tefsir, fıkıh, ahlak, edebiyat ve tıp dallarında eserler vermiş, Aksaray-i nisbesinden dolayı Aksaraylı olarak kabul edilen ancak Tebriz-i nisbesinden dolayı da Tebriz’de doğmuş olabileceği varsayılan alim bir insandır.
Deli Hamid: Aksaraylı bir Kazaskerdir. Şeyhülislâm Yahya Efendiyle, Acem Mehmed Efendiye Danişmend olmuştur. Osmanlı medreselerinde ders okutmuştur. Bazı illerde kadılık görevinde bulunmuştur. İlmiye sınıfından vergi alınmak istendiğinde 4. Mehmet’i sert bir dille eleştirdiği için önce Rodos’a ve sonra da Kıbrıs’a sürgün edilmiştir. Molla Hüsrev’in Mir’âtına değerli, haşiyeler yazmıştır. 1687 yılında vefat etmiştir.
Emel Demiryürek: 1955 yılında Aksaray’ın Ortaköy İlçesinin Akpınar köyünde dünyaya gelmiştir. Besteci, yazar kimliğinin yanında aynı zamanda forklor araştırmacıdır.
Fethi Ülkü: Siyasetçi.
Fikret Otyam: Ressam, Fotoğrafçı, Köşe yazarı.
Fuzeyl Çelebi: Osmanlı devleti’nde kadılık görevinde bulunan Fuzeyl Çelebi 1514-1583 yıllarında yaşamıştır. Aksaraylı Fuzeyl Çelebi aynı zamanda müderris ve yazardır. Zembili Ali Efendi’nin oğludur. Çok iyi tahsil görmüştür. Ferâize ve Fıkıh usulüne dair eserleri vardır.
Genç Osman: Osmanlı tarihinden en çok padişah Genç Osman ile karıştırılan kahramanımızdır. Kendisinin ünvanı Bağdat Fatihi Genç Osman’dır. Bağdat Fatihi Genç Osman bir askerdir. Kendisi Aksaray ilimizin Dorikini köyünde dünyaya gelmiştir. Zaten daha sonra Dorikini olan köyün isminde Genç Osman köyü olarak değiştirilmiştir. 1613 yılında doğan Genç Osman, 17 yaşında Bağdat seferinde kahramanca savaşırken şehit olmuştur. Genç Osman, Bağdat kalesine yapılan seferde en önden giden kahraman askerlerimizden biridir. Düşmana korku salan Genç Osman, Osmanlı sancağını Bağdat kalesinin en tepesine diker. Sancak dikilir dikilmez, düşman tarafından atılan 5 ok şehit edilir. Ama sancağı asla düşürmez. 4.Murat Han olanları duyduğunda öyle üzülür ki şu şöyle söyler:”Keşke Bağdat gibi kaleyi fethetmeseydim de,Genç Osman’ım ölmeseydi”. Daha sonra 4.Murat Han, Genç Osman için bir şiir yazar ve aynı zamanda çok duyduğumuz mehter marşlarından “Genç Osman” parçası Bağdat Fatihi Genç Osman’a aittir. Bağdat fatihi Genç Osman’ın mezarı halen Bağdat’ta bulunmaktadır.
Gökmen Yılmaz Erdem: Şair, Görmelisin Güzel Aksaray’ımı adlı şiiri yazmıştır.
Habib Efendi: Aksaraylı Müderristir. Orta Medreselerde ders okutmuştur. 1660 yılında vefat etmiştir.
Hallac-I Mansur: Spiritüalist yazar ve mistik şâir.
Hoca Mesut: Aksaray’daki ünlü hanlardan Ağzıkarahanı yaptırmıştır. Osmanlı kaynaklarında adı Hoca Mesut olarak geçen bir şairdir.
Hürrem Cemalî: Müderris, Şair ve Ediptir. Fatih Sultan Mehmet için manzum “Miftâhülferaç” i yazmıştır. 1512 yılında vefat etmiştir.
2.Kılıçarslan: II. Kılıç Arslan ya da İzzeddin Kılıç Arslan (İzz el-Din Kılıç Arslan bin Mesud) 113 – 1192 yılları arasında yaşamış Selçuklu Devleti’nin sultanıdır. Babası I. Rükneddin Mesud’un yerine tahta çıkmıştır.
İlknur İnceöz: Siyasetci-hukukçu.
Kerimüddin Mahmut: Aksaraylı Tarihçidir. Moğolların Anadolu Valisi Timurtaş izin verip Farsca ifadeli Müsameretüllahhâri yazmıştır.
Mahmut Makal: 1933 yılında, Aksaray’ın Merkez İlçeye bağlı Demirci köyünde doğdu. Siyasetçi ve yazardır.
Mahmut Öztürk: Siyasetçi.
Mehmet Akça: Aşık, halk ozanı, şair.
Mehmet Altınsoy: Siyasetçi.
Mehmet Borukcu: Rapçı, Türkiye sevdalısı bir sanatçı olan Mehmet Borukçu genellikle vatan konulu şarkılar söylemektedir.
Mehmet Can Doğan: Şair.
Mehmet Rifat Gürsoy: Siyasetçi.
Molla Çelebi: Aksaraylı müderris, kadı, tarihçidir. Aynı zamanda iyi bir şairdir. Zembilli Ali Efendi’nin oğlu olan Molla Çelebi, Tarihî Ali Osmanlı adlı bir tarih kitabı yazmıştır. 1550 yılında vefat etmiştir.
Muharip Gazi Asb. Mustafa ALPER: Aksaray ili Hırkatol Köyünde ilkokulu okumuş, Aksaray Lisesi ve Konya Astsubay Okulu ile Ankara Mamak Muhabere Sınıf Okulu ve Ordu Dil Okulunu bitirmiş, Şam Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu ve Riyad Kral Suud Üniversitesi Arap Dili bölümünü bitirmiş, 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatına Muhabere Özel Tim Astsubayı olarak katılarak Muharip Gazi olmuş, Suriye’de Askeri Ataşelik, Suudi Arabistan, Libya ve Cezayir Büyükelçiliklerinde uzun yıllar Arapça – Fransızca- İngilizce – Osmanlıca – Türkçe Yeminli Tercümanlık yapmış ve 1999 – 2002 yıllarında Aksaray İl Genel Meclisi Üyeliği yapmıştır.
Mustafa Vehbi Çorakçı: Aksaray’lı ünlü bir iş adamıdır. Ticaret, ithalat ve ihracatla uğraşmıştır. Aksaray’da Galhane Teşkilatını kurmuştur. Atatürk ile aynı meclis altında çalıştı. Askeri ihtiyaçlar için ülkesine para desteğinde bulundu. Aksaray’ın il olmasını sağladı. Şehre elektriğin gelesini sağladı. Aksaray’ın gelişmesi için çok çalıştı.
Muzaffer Dilek: Siyasetçi.
Nevzat Köse: Siyasetçi.
Nurullah Nuri: Aksaray ilimizin en önemli şairlerinden biridir. Nuri mahlaslı Türkçe manzum “Seb” a-i Seyyâ’yi yazmıştır.
Osman Ertuğrul: Siyasetçi.
Ozan Nusret: şair.
Ömer Kaşif Nalbantoğlu: Aksaray’ın en önde gelen hayırseverlerinden biridir. Sayısız yardımlarda bulunmuştur. Son derece yenilikçi kişiliği ile yaşadığı Sağlık Kasabasında modern ziraat çalışmalarına öncü olmuştur.
Pir Ali Sultan: Aksaray’da yetişen meşhur velilerdendir. 16. yüzyılda yaşamıştır.
Ramazan Toprak: Siyasetçi.
Sadi Somuncuoğlu: siyasetçi, gazeteci.
Somuncu Baba (Şeyh Hamidi Veli): Osmanlı kuruluş döneminin ünlü mutasavvıfı ve alimdir. Aynı zamanda Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli’nin de hocasıdır. Safevîyye Tarikâtı’nın Anadolu’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş büyük bir mutasavvıftır.
Şair Yusuf Hakiki: Din adamı ve şair.
Şeyh Ali Efendi: Aksaraylı Nakşibent Şeyhi, müderris ve yazardır. Birçok medresede müderrislik yapmıştır. erh ve risaleleri vardır. 1700 yılında vefat etmiştir.
Ulvi Arı: Türk pantomim sanatçısı, oyuncu, yazardır. Pantomime Drama: Sözsüz Tiyatro isimli Türkiye’de bir ilk olan kitabını yazmıştır.
Umutzen: Sanatçı.
Yaşar Akbaş: şair.
Yunus Emre: Arapça ve Farsça dillerini bilen, tefsir, hadis gibi dini ilimlerin yanında tasavvufla ilgili diğer ilimlere de vâkıf olan büyük bir alimdir.
Yusuf Hakiki Baba: Aksaray’da medfûn evliyâdan biridir. Halk arasında Somuncu Baba diye meşhur olan Şeyh Hamîd-i Velî hazretlerinin oğludur.
Zenbilli Ali Efendi: 2. Bayezid döneminin Şeyhü’l İslam olarak atandı. 1525 yılında vefat etmiştir.
Zihni Üner: Siyasetçi.