İklim
Yeryüzünün herhangi bir bölgesinde uzun yıllar boyunca gözlenen hava olaylarının ortalama veri sonuçlarına iklim denir.
Dünya’nın farklı bölgelerinde farklı iklimler yaşanır. Kutup iklimi, ekvatoral iklim, karasal iklim ve çöl iklimi gibi iklim çeşitleri vardır.
Türkiye’de Akdeniz, Karadeniz ve karasal iklim görülür. Dünya üzerinde iklimler zamanla değişmektedir.
Klimatoloji: İklimlerin yayılışlarını, insan ve çevre üzerindeki etkilerini neden-sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilim dalına klimatoloji (iklim bilimi) denir.
İklim Bilimci: İklim bilimi ile uğraşan bilim insanlarına klimatolog (İklim bilimci) denir.
Bir Bölgenin İklimini Etkileyen Faktörler
- Ekvatora olan uzaklığı (bulunduğu enlem)
- Denizden yüksekliği (rakım)
- Denize uzaklığı
- Yer şekilleri
- Bitki örtüsü
İklimin İnsan ve Çevre Üzerinde Etkileri
İnsan üzerinde;
- Turizm faaliyetleri
- Ulaşım faaliyetleri
- Tarım ve endüstrinin gelişmesi
Çevre üzerinde;
- Bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği
- Toprağın verimlilik derecesi
- Denizlerin tuzluluk oranı
Hava Olayları
Hava olayları atmosfer (Hava küre)’de gerçekleşir.
Hava içerisinde az orana sahip olan su buharının hava olaylarının gerçekleşmesinde çok büyük bir önemi vardır.
Hava olayları bazen günlerce aynı kalabileceği gibi, bir kaç saat içinde hızlı bir şeklide değişebilir.
Hava olaylarının nedeni sıcaklık, basınç ve nemdeki (havadaki su buharı) değişikliklerdir. Hava sıcaklığındaki değişmelerden kaynaklanan basınç farklılıkları hava olaylarının temel sebebidir.
Meteoroloji: Çeşitli ölçüm araçları kullanarak veriler oluşturan, atmosferde meydana gelen hava olaylarını ve değişimini inceleyen, bu olay ve değişimlerin ortaya çıkardığı sonuçları irdeleyerek hava tahminlerini yapan bilim dalı meteorolojidir. Bu alanda çalışan kişilere ise meteorolog denir.
Hava Kürede (Atmosferde) Bulunan Gazlar
%78 (N) Azot,
% 21 (O) Oksijen,
% 1 Karbondioksit, Argon, Su buharı ve diğer gazlar
Hava Olaylarının Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar
– Sıcaklığı ölçmek için termometre
– Basıncı ölçmek için barometre
– Nemi ölçmek için higrometre (nem ölçer) kullanılır.
İklim ve Hava Olayları Arasındaki Farklar Nelerdir?
1– İklim geniş bir bölgede, hava olayları ise dar bir alanda görülmektedir.
2– İklim uzun zamanda görülür, hava olayları kısa zamanda görülür.
3– İklim kesin hava olayları tahminidir.
4– İklimi araştıran bilim dalı klimatoloji, hava olaylarını araştıran bilim dalı ise meteorolojidir.
Hava Olaylarının Yeryüzü Şekillerine Etkisi
Nevşehir ilinde bulunan Kapadokya’da oluşan peri bacaları rüzgar ve su etkisi ile meydana gelmiştir.
Rüzgar çöllerde kum tepelerinin oluşmasına neden olur. Suların donması ile kayaçlar parçalanarak toprağa dönüşür.
Rüzgar ve su erozyonu nedeniyle toprak aşınarak başka yerlere taşınır.
Hava Tahmininin Önemi Nedir?
- Çiftçiler, yağış, don ve rüzgarın ne zaman oluşacağını öğrenerek buna göre tedbir alırlar.
- Uçakların uçuşları hava tahminine göre yapılır.
- Denizciler hava tahminine bakarak gemileriyle denize açılır.
- Belediyeler kar, buzlanma, sel olaylarına karşı hava tahminine bakarlar.
- Sürücüler yollarda oluşacak kar, buzlanma olaylarına karşı tedbir alırlar.
- Polis, itfaiye ve sağlık birimleri de hava tahminlerine göre hareket planları yaparlar.
Rüzgar ve Yağış Çeşitleri ile ilgili detaylı bilgiye ulaşmak için Havadaki Nemin Etkileri yazımıza tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Fen Bilgisi Öğretmeni: Seda Bahçeci
