Doğru akım (DC) ve Alternatif akım (AC), okullarda bahsedilen, öğretilmeye çalışılan ama somut bir şekilde ele alınmadığından bir türlü zihnimizde temelleri oturtulamamış iki kavramdır dersek yanlış olmaz sanırım. Peki sembolik olarak formüllerle ifade edilen, aslında hayatımızın olmazsa olmazı bu elektrik akımları gerçekte nedir, ne ifade eder? İşte bu yazımızda da elimizden geldiği kadar sizin için bunları somutlaştırmaya çalışacağız.

Doğru akım (düzgün doğru akım) zamana göre elektriksel yönü ve şiddeti değişmeyen akımdır.

 

 

Alternatif akım ise zamana bağlı olarak hem yönü hem de şiddeti değişen akımdır. Kendisine şebeke akımıdır da diyebiliriz. Evimizde, okulumuzda ya da işyerimizdeki tüm prizlerdeki elektrik, alternatif akım(AC)’dır.

 

Doğru akım yukarıdaki ilk grafikte gördüğünüz gibi kesintisiz bir şekilde akarken alternatif akım ise 2. grafikte gördüğünüz gibi değeri bir yükselip bir sıfır olacak şekilde akar. Örneğin alternatif akım saniyede 50 kere yönünü değiştirirse saniyede 50 kere de sıfırlanır diyebiliriz. Bu yüzden alternatif akıma bağladığımız bir ampulü ağır çekimde seyretsek, sabit parlaklıkta yanan bir ampul değil, nabız gibi yanan bir ampul görürüz. Bunu daha iyi anlamak için şu video aydınlatıcı olabilir.

Bu iki akım türü zamanında Edison ve Tesla’yı karşı karşıya getirmiştir. Çünkü ampul denince ilk akla gelen isim olan büyük mucit Edison 1880’li yıllarda Doğru akım enerjisinde büyük bir yatırımcıydı. Doğru akımla ilgili ampuller, cihazlar üretiyor ve santraller kuruyordu. Ama bu santrallerin telleri, gökyüzünün tamamen kaplanmasına sebep oluyor ve neredeyse Güneş ışığının yeri aydınlatmasını engelliyordu. Tesla ise bundan daha iyi bir yol olduğunu iddia ediyordu. Bu kalın tellere ve tel yığınlarına gerek kalmayacak bir yol ve bunun için yeni bir sistem icat etmeye karar verdi: Alternatif Akım.

 

Çünkü örneğin 1 milyon watt elektrik götüren sağdaki kalın doğru akım kablosu ile soldaki ince alternatif akım kablosu aynı miktar elektriği taşıyordu.

 

 

 

 

 

 

Alternatif akım ve doğru akım arasındaki bu fark elektriğin veya elektronların nasıl aktığı ile alakalıdır.

Doğru akımda bir iletken kablo üzerinde eksi kutuptan artı kutba sürekli ve doğrudan bir elektron akışı olmalıdır. Ancak iletkenin direnciyle karşılaştığı için uzun mesafelere doğru akımı iletmek zordur. Bu sistemde elektrik enerjisinin çoğu zamanla ısı enerjisine dönüşür. Edison bu sistemde her mil başına bir santral kurmalıydı ki ancak bu şekilde voltajı sabit tutabiliyordu.

Tesla bir alternatif akım jeneratörü geliştirdi. Elektrik akımını negatif ve pozitif kutuplar arasında değiştiriyordu. Bu sistem sayesinde elektrik enerjisi neredeyse hiç kaybolmadan iletilebiliyordu. Ayrıca alternatif akım şebekelerindeki trafolar ile gerilim değeri kolayca ve oldukça verimli bir şekilde istenilen değere ayarlanabiliyordu. İhtiyaca göre gerilim değerini düşürmek ya da yükseltmek mümkündü. Bu da evlerde, iş yerlerinde vs.de bu elektrik akımının tehlikesiz kullanılabilmesini mümkün kılabiliyordu.

Aşağıdaki video bir Tesla jeneratörü nasıl çalışır bunu göstermektedir.

Doğru Akım Nasıl Elde Edilir?

Düzgün doğru akım dinamolar, piller, akü ve bataryalardan elde edilir. Alternatif akım ise şebeke akımıdır ve genellikle adaptör denen cihazlarla düzgün doğru akıma dönüştürülmektedir. Şarj cihazı da adaptör gibi davranır ve önce şebeke gerilimini uygun değere düşürür (3, 4.5, 6, 7.5, 9, 12 V vb.) ve sonra alternatif akımı doğru akıma dönüştürerek pilleri şarj edecek düzgün doğru akımı sağlarlar.

Doğru Akım Nerelerde Kullanılır?

-Radyo, Televizyon,
-Elektrikli Araçlarda (bunlara Tren, Metro, Tramvayda dahildir.),
-DC motorlarda,
-Elektromıknatıslarda,
-Redsensörlü kaynak makinelerinde,
-Haberleşme cihazlarında,
-Maden arıtma ve maden kaplamacılığında doğru akım kullanılır.

Alternatif Akım Nerelerde Kullanılır?

Evlerimizde kullandığımız hemen hemen bütün cihazlar şehir şebekesinden elde edilen alternatif akım kullanılır. Televizyon, Radio, Şarj aletleri gibi cihazlar alternatif akımı doğrultmaç devreleri ile doğru akıma dönüştürerek kullanır. Geri kalan tüm buzdolabı, fırın, bulaşık makinesi gibi beyaz eşya ve elektrikle çalışan cihazlar alternatif akım kullanır.