Serotonin (5-HT ya da 5-hidroksitriptamin), insanda mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren bir nörotransmitterdir. Özetle söylemek gerekirse serotonin, mutluluk hormonudur. Serotonin eksikliğinde depresif, yorgun, sıkılgan bir ruh hali görülür. Serotonin seviyeniz yüksek ya da uygun seviyelerde ise rahat uyku uyuyorsunuz, iştahınız azalıyor, ruh sağlığınız düzeliyor ve enerjiniz artıyor. Düşük serotonin ise sinirli, huzursuz ve depresif ruh hallerine neden oluyor. Düşük serotonin, obezite veya anoreksiya, bulimia nevroza gibi yeme bozukluklarına yol açıyor. Serotonin hormonu beyinde salgılanır. Beyinde serotonin kimyasalı salındığında kan damarları kasılarak daralır. Beyinde salınan serotonin hormonu düzeyi düştükçe kan damarları genişler.
Serotonin hormonunu salınımı etkileyen birçok faktör vardır. Açlık, ışık, ilaçlar, yorgunluk, stres, yemek gibi faktörlerin tamamı insan vücudundaki serotonin düzeyini etkilemektedir. Serotonin eksikliğinin depresyon oluşumu üzerinde etkisi vardır. Depresyon ve anksiyete tedavilerinde serotonin geri alım inhibitörü (serotoninin tekrar kullanımı için sinaps aralığından, salgılandığı nörona geri alımını yok eden) ilaçlar kullanılır.
Serotonin Üretimini Düşüren Faktörler
1- Stres: Birçok sorunun kaynağı olan stres, serotonin hormonun salınımı azaltır. Stresli insanlar mutluluk hormonu salgılayamazlar. Beyinde serotonin hormonu salınım düzeyi azaldıkça insanlarda sinirlilik ve huzursuzluk durumu daha çok görülür.
2- Düşük kan şekeri: Kan şekeri de serotonin düzeyini etkileyen faktörlerdir. Örnek vermek gerekirse açıktığımızda kan şekerimiz düşer. Düşük kan şekeri seviyesi serotonin hormonu salınımı azaltır. Bu durumda açlık kişilerde sinirlilik yapar. Bu yüzden uzun süre aç kaldığımızda huzursuz ve sinirli oluruz.
3- Oksijenin az olduğu ortamlar: Düşük oksijen olan yerlerde serotonin hormonu salınımı düşer. Örneğin yüksek dağlara tırmanan dağcılar, yükseğe çıktıkça sinirlilik ve huzursuzluk duyguları yaşamaya başlarlar.
4- Kadınlarda adet günlerinde: Birçoğumuzun malumudur kadınların adet günü kendileri ve çevreleri için kabus gibidir. Kadınlar adet günlerinde sinirli ve huzursuz olurlar. Kadın vücudundaki östrojende (kadınlık hormonu) artma, serotonin düzeyinde de bir artışa neden olmakta; aynı şekilde, kadınların âdet görmeleri sırasında, östrojen hormonlarında düşüş olması, serotonin düzeyini de düşürmekte ve bu durum, kan damarlarının aşırı genişlemesi sonucu, kadınlarda huzursuzluk, migren, baş ağrısı gibi şikayetleri ortaya çıkarmaktadır.
Serotonin Üretimini Arttıran Faktörler ve Besinler
1- Oksijen: Ortamın oksijen seviyesi yüksek ise serotonin hormonu salınımı artmaya başlar. Ortamdaki oksijen miktarı düşdükçe serotonin hormonu salınımı artar. Her gün odanızı havalandırmanızı tavsiye ederiz. Boş vakitlerinizde ormanlık yerlerde yürüyüş serotonin seviyenizi yükseltecek ve sizi mutlu edecektir.
2- Peynir: İçinde aminler bulunan gıdalardan birdir. Amin içeren gıdalar serotonin hormonu salınımına olumlu etki yapar.
3- Çikolata: Birçok insan çikolata yediğinde kendisini mutlu hissettiğini söyler. Bu söylemlerinde haklıdırlar. Çünkü çikolata içerisinde de bol miktarda aminler bulunur.
4- Portakal: Kış aylarının vitamin deposu olan portakal, serotonin hormonu salınmını arttıran meyvelerden biridir.
5- Domates: Yine içeriğinde bol miktarda amin bulunan domates, serotonin hormonu salınımını arttıran yiyeceklerden biridir.
6- Süt: İçinde triptofan isminde bir çeşit amino asit bulunduran süt, yine serotonin hormonu salınımı olumlu yönde etkileyen faktörlerden biridir.
7- Hindi eti: Yılbaşında aklımıza gelen hindiler aslında serotonin hormonu seviyesini olumlu yönde etkiler. Süt gibi içinde triptofan isminde bir çeşit amino asit bulunduran hindi eti tüketenler, tüketmeyenlere göre daha mutludur.
Mutluluk hormonu’ olarak tanınan serotonin hormonunun azlığı sinir, yeme bozuklukları ve uykusuzluğa neden olabilir. Serotonin yükseldiğinde; moraliniz ve enerjiniz yükselir, iştahınız ise azalır. Sağlıklı bir yaşam için serotonin hormonu seviyesi çok önemlidir.
