Bir ucu yerde diğer ucu ise yerden daha yüksekte bulunan yüzeye eğik düzlem denir. Başka bir deyişle; ağır yükleri küçük kuvvetlerle istenilen yüksekliğe çıkarmak için kullanılan, yer düzlemiyle açı yapan düzlemlere eğik düzlem denir. Merdivenler, rampalar, dağlara çıkan kıvrımlı yollar ve oyun parklarındaki kaydıraklar eğik düzlemin en iyi örnekleridir.
Eğik Düzlemin Özellikleri
1. Eğik düzlemin en önemli özelliği, alınan yolu uzattığı için yoldan kayba neden olur.
2. Eğik düzlem yoldan kayba neden oluğu için aynı oranda kuvvetten kazanç sağlar. (Daha önceki yazılarımızdan hatırlayacağınız üzere basit makinelerde kuvvetten kazanç sağlandığı oranda yoldan kayıp oluşmaktadır. Detaylı bilgi için Basit Makineler adlı yazımıza tıklayabilirsiniz. )
3. Bütün basit makinelerde olduğu gibi eğik düzlemde de işten kazanç yoktur. Eğik düzlem, iş yapma kolaylığı sağlar. Yani eğik düzlemde de kuvvetin yaptığı iş, yükün yaptığı işe eşittir. Buradan yola çıkarak eğik düzlem için şu basit formüle ulaşırız.
Kuvvetin Yaptığı İş = Yükün Yaptığı İş
F . L = P . h
Eğik Düzlemde Kuvvet ve Kuvvet Kazancı
Eğik düzlem, yapısı gereği yolu uzattığı için kuvvetten kazanç sağlamaktadır. Peki kuvveti daha çok azaltmak yani kuvvetten daha çok kazanç sağlamak için neler yapılabilir?
* Eğik düzlemde h yüksekliği sabitken yani eğik düzlemin yüksekliği değişmiyorken eğik düzlemin boyu olan L uzunluğu artırılırsa F kuvveti azalacaktır. Böylece kuvvetten kazanç artmış olur.
* Eğik düzlemin boyu L sabitken eğik düzlemin yüksekliği h artırılırsa eğik düzlem gitgide daha dik bir hale geleceği için F kuvveti artacaktır. Yine eğik düzlem olduğu için kuvvetten kazanç vardır ancak kuvvet kazancının değeri baştakine göre gitgide azalır. Bu nedenle kuvvet kazancını artırmak için eğik düzlemin yüksekliği azaltılmalıdır.
* Eğik düzlemin yatayla yaptığı açı büyürse yükü çekmek için daha büyük kuvvet uygulanması gerekir. Yani eğik düzlem yine gitgide daha dik bir hale geleceği için F kuvveti artacaktır ancak kuvvet kazancının değeri baştakine göre gitgide azalır. O halde eğik düzlemi yatık hale getirirsek kuvvet kazancı artar diyebiliriz.
