Ses bir enerjidir ve ses kaynağından çıktıktan sonra dalgalar halinde yayılır. Ses hızı, havada (20 derece sıcaklıkta) 344 m/s’dir. Sesin hızlı yayılabilmesinde 2 faktör etkilidir.

1. Ortamın Yoğunluğu 

2. Ortamın Sıcaklığı

Bu 2 faktörü inceleyelim.

Ortamın Yoğunluğu

Ses, enerjisini aktarabilmek için ortama ihtiyaç duyar. Ortamdaki taneciklerin sayısı ne kadar fazlaysa yani başka bir deyişle ortam ne kadar yoğunsa ses o kadar hızlı yayılır.

Bu nedenle ses hızı KATI > SIVI > GAZ > BOŞLUK şeklindedir.

Ortamın Sıcaklığı

Ortam ne kadar sıcaksa tanecikler o kadar hızlıdır. Hızla hareket eden tanecikler, ses enerjisini birbirlerine daha hızlı aktarırlar.

Örnek:

Havada 0 derecede sesin hızı 332 m/s ‘dir.

Havada 20 derecede sesin hızı 343,2 m/s’dir.

Havada 100 derecede sesin hızı 386 m/s’dir.

Suda 0 derecede sesin hızı 1432 m/s ‘dir.

Suda 20 derecede sesin hızı 1463 m/s’dir.

Suda 100 derecede sesin hızı 2100 m/s’dir.

Demirde 0 derecede sesin hızı 5000m/s ‘dir.

Demirde 20 derecede sesin hızı 5130 m/s’dir.

Demirde 100 derecede sesin hızı 5300 m/s’dir.

Bu örnekteki verilerden şu yorumları yapmak mümkündür.

1. Aynı madde için farklı sıcaklık değerlerine bağlı olarak sesin hızını karşılaştıralım.

Örneğin;

Demirde 0 derecede sesin hızı 5000m/s ‘dir.

Demirde 20 derecede sesin hızı 5130 m/s‘dir.

Demirde 100 derecede sesin hızı 5300 m/s‘dir.

Bu verilere bağlı olarak görüyoruz ki madde türü aynıyken ortamın sıcaklığı arttıkça ses hızı artar.

2. Aynı sıcaklıkta örneğin hem hava, hem su ve hem de demirde 20 derecedeki ses hızını karşılaştıralım.

Havada 20 derecede sesin hızı 343,2 m/s‘dir.

Suda 20 derecede sesin hızı 1463 m/s‘dir.

Demirde 20 derecede sesin hızı 5130 m/s‘dir.

Biliyoruz ki yoğunluk olarak demir > su > hava.  O halde yukarıdaki değerlerde de görüldüğü üzere ortamın yoğunluğu arttıkça sesin hızı artar.

NOT: Ses hızı, ışık hızından daha azdır.

Işık hızı boşlukta 300 000 000 m/s’dir.

Ses dalgasının ne olduğu ve nasıl oluştuğu ile ilgili detaylı bilgi için “Ses Nedir? Ses Dalgası Nasıl Oluşur?” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz.

Sesin özellikleri ile ilgili detaylı bilgi edinmek için “Sesin Özellikleri: Sesin Yüksekliği, Sesin Şiddeti, Sesin Tınısı” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz.

Ses ile ilgili detaylı bilgi edinmek için “Sesin Rezonansı, Sesin Yansıması ve Soğurulması” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz.

Müzik ve Fen ile ilgili bilgi edinmek için “Müzik ve Fen” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz.