Kromozom:

Hücre bölünmesi esnasında oluşan, DNA ve protein kılıftan meydana gelen yapılardır.

Kromozom sayısı ile ilgili şu bilgiler bilinmelidir:

▪ Aynı canlı türünün sağlıklı bireylerinde kromozom sayısı aynıdır.

▪ Bir canlının yapısını oluşturan bütün hücrelerindeki kromozom sayısı aynıdır (üreme hücreleri dışında).

▪ Kromozom sayısı canlı türünü belirlemez.

▪ Kromozom sayısı canlının gelişmişliğini belirlemez.

Örnek:
İnsan – 46 kromozom
Moli Balığı – 46 kromozom
Soğan – 16 kromozom
Güvercin – 16 kromozom
Eğrelti Otu – 500 kromozom

DNA:

Saç rengi, göz rengi, kan grubu gibi kalıtsal özellikler hakkında genetik bilgiyi taşıyan, canlı ile ilgili kalıtsal bilgiyi dölden döle, nesilden nesile aktaran yönetici moleküldür.

Gen:

Gen, DNA’nın  görev birimidir. DNA’nın en küçük anlamlı parçasıdır. DNA üzerindeki genler farklı uzunlukta olabilir.

Nükleotit:

DNA’nın yapı birimidir.

Kromozom – DNA – Gen – Nükleotit İlişkisi

Karmaşıktan basite (Büyükten küçüğe) doğru

Organizma > Sistem > Organ > Doku > Hücre > Çekirdek > Kromozom > DNA > Gen > Nükleotit > Organik Baz

şeklinde sıralama yapabiliriz.

Nükleotitlerin Yapısı

Nükleotitler, içerdikleri azotlu organik baza göre isimlendirilir.

Örnek: Adenin nükleotit, Sitozin nükleotit

 

 

 

DNA’nın Yapısı (DNA – Deoksiribo Nükleik Asit)

– Saç rengi, göz rengi, kan grubu gibi özellikler hakkında genetik bilgiyi taşır.

– Kalıtsal bilgiyi dölden döle, nesilden nesile aktarır.

– Protein sentezini yönetir. Sentezlenecek proteinle ilgili tüm bilgiler DNA’da gizlidir. DNA, hücre yönetimini sentezlediği proteinlerle yapar.

– Hücre içi metabolik olayları düzenler.

– Yapı birimi nükleotitlerdir.

– Görev birimi genlerdir.

– Yapısında 5 Karbonlu Deoksiriboz şekeri bulunur.

– Ökaryot hücrelerde çekirdekte, mitokondride, (bitki hücresiyse) kloroplastta bulunur.

– Prokaryot hücrelerde sitoplazmada bulunur.

– Yapısındaki nükleotitler farklı sayıda ve sırada dizildiğinden genetik yapıda çok sayıda çeşitlilik ortaya çıkar.

– Her türün hücresindeki DNA miktarı ve içeriği kendisine özgüdür.

– Yapısında A (Adenin), T (Timin), G (Guanin), S (Citozin) nükleotitler bulunur.

DNA’nın Özellikleri

1. Adenin – Timin ve Guanin – Sitozin karşısında yer alır.

Bu nedenle;

Adenin sayısı = Timin sayısı

Guanin sayısı = Sitozin sayısıdır.

2. Yukarıdaki eşitliği taraf tarafa toplarsak;

 

 

 

 

3. Adenin – Timin arasında 2’li zayıf Hidrojen bağı ve Guanin – Sitozin arasında 3’lü Hidrojen bağı bulunur.

 4. DNA sarmalının iki ipliği arasındaki mesafe sabittir.

DNA ile ilgili çözümlü sorular için DNA ile İlgili Sorular ve Cevapları adlı yazımıza tıklayabilirsiniz.

Fen Bilgisi Öğretmeni: Seda Bahçeci