Daha önce basınç ve katı basıncı konusunu Basınç adlı yazımızda ele almış ve açıklamıştık. Bu yazımızda da katı basıncına etki eden faktörleri ele alacağız.
Katı cisimler ağırlıklarından dolayı bulundukları yüzeye basınç uygularlar. Katıların ağırlıkları nedeniyle birim temas yüzeye uyguladıkları dik kuvvete katı basıncı denir.

Katı basınç formülü aşağıdaki gibidir.

Katı basıncı, temel olarak 2 faktöre bağlıdır.

1. Kuvvet: Katı cisimlerin bulundukları yatay yüzeye uyguladıkları basınç, ağırlıkları ile doğru orantılıdır. Yani temas yüzey alanı değişmediği sürece, katının ağırlığı artarsa basıncı da doğru orantılı olarak artar.

2. Temas yüzey alanı: Ağırlıkları eşit olan katı cisimlerin bulundukları yatay yüzeye uyguladıkları basınç, yüzey alanları ile ters orantılıdır. Yani katının ağırlığı sabit kalacak şekilde yüzey alanı artarsa basıncı azalır.

NOT: Katılar üzerlerine uygulanan kuvveti, kuvvetle aynı doğrultuda aynen iletirler.

Şekilde uygulanan kuvvet aynen iletilmesine rağmen, çivinin baş ve uç kısımlarının yüzey alanları farklı olduğu için basınçlar da farklı olur.

Bu şekil için S1 > S2 olduğundan P1 < P2 olur.

Örnek:  Yandaki şekilde aynı cisim 2 farklı şekilde konumlanmıştır. 1. konumda basıncı P ise 2. konumdaki basıncı hesaplayalım.

1. konumda cismin temas yüzey alanı

20 x 6 = 120 cm2

2. konumda ise cismin temas yüzey alanı

5 x 6 = 30 cm2

Cismin ağırlığı sabitken basınç yüzey alanı ile ters orantılı olacağından;

1. konumdakine göre 2. konumda yüzey alanı 4 kat küçülmüştür. O halde basınç da 4 kat artar ve 4P olur.

Fen Bilgisi Öğretmeni: Seda Bahçeci